Brak odpowiedzi jest brakiem czasu na wyczerpującą odpowiedź. Najlepiej zajrzeć do książki Riso i Hudsona "Enneagram a typy osobowości" (ang.
Personality Types). Znających angielski odsyłam na tą stronę: [
Enneagram History and Origins] (Historia i pochodzenie Enneagramu). Kilka wyrywkowo przetłumaczonych stamtąd zdań żeby mieć ogólną orientację o co chodzi:
Enneagram typów osobowości jest współczesnym połączeniem kilku starożytnych tradycji mądrościowych, osobą która tego połączenia dokonała jest Oscar Ichazo.
(...)
Symbol Enneagramu ma swoje korzenie w starożytności i może zostać datowany przynajmniej na czasy Pitagorasa. Sam symbol* został przypomniany dzisiejszemu światu przez Gurdżijewa, twórcę wpływowej szkoły przemiany duchowej. Gurdżijew nauczał symbolu głównie poprzez serię uświęconych tańców albo ruchów, tak ułożonych by dać uczestnikom poczucie znaczenia symbolu i procesu, który reprezentuje. To, czego Gurdżijew w oczywisty sposób nie nauczał, to typologia powiązana z symbolem*.
(...)
Z tych i innych** względów wielu pierwszych entuzjastów Enneagramu błędnie przypisała system dziewięciu typów Gurdżijewowi albo Sufim ponieważ Gurdżijew używał niektórych technik Sufich. To doprowadziło do powszechnego i fałszywego przekonania iż Enneagram wywodzi się od Sufich bądź innej starożytnej szkoły jako przekazywana "tradycja ustna". Co prawda Ichazo wywodzi swoją wiedzę z poznania wielu takich tradycji, jednakże połączenie wiedzy z tych tradycji z symbolem* Enneagramu jest wyłącznie jego własnym dziełem. Tak więc, "Tradycyjny Enneagram" sięga wstecz jedynie do lat 60' XX wieku gdy Ichazo zaczął go nauczać, aczkolwiek filozofia stojąca za systemem zawiera w sobie składniki pochodzące z judaizmu, chrześcijaństwa, islamu, taoizmu, buddyzmu oraz starożytnej greckiej filozofii (w szczególności Sokratesa, Platona i Neoplatonistów) - wszystkich tradycji sięgających wstecz do starożytności.
Gwiazdki w tekście to mój dodatek, bo na dwie rzeczy chciałem zwrócić w tym tekście szczególną uwagę:
* słowo "symbol" oznacza nic więcej, jak tylko symbol; tzn. koło, na którym zaznaczono 9 punktów; punkty są połączone liniami, ale bywa że w inny sposób niż w znanym nam symbolu Enneagramu - za chwilę więcej o tym; w szczególności zwracam uwagę na coś czego sam na początku nie widziałem, a co teraz wydaje mi się kluczowym rozróżnieniem: kiedy pojawia się słowo "symbol enneagramu", chodzi jedynie o figurę która wywodzi się ze starożytności; dopiero kiedy mowa o "systemie Enneagramu" chodzi o typologię charakterów. To jest ważne, bo Gurdżijew jak wynika ze źródeł faktycznie zapoznał Europę z symbolem(!) enneagramu, ale nie było wtedy mowy o żadnym systemie(!) Enneagramu.
** co do innych względów, to dosyć zabawnie i jednocześnie bardzo dobitnie oddaje to cytat z książki "Enneagram a typy osobowości", który pozwolę sobie tutaj przytoczyć. Dotyczy on cytowanej przez niektórych autorów Enneagramowych (w tym Palmer, której praca uznawana jest za klasykę gatunku, a która pisze wprost iż Enneagram wywodzi się od Sufich, nie podając jednak poparcia dla tej tezy) pracy
The Harmonious Circle Jamesa Webba. Próbował on w niej prześledzić historię Enneagramu:
Riso, Hudson, Enneagram a typy osobowości pisze:- "Enneagram umiejscowiony jest na środku wspaniałego frontyspisu dzieła Arithmologia, opublikowanego w 1665r. w Rzymie przez jezuitę Athanasiusa Kirchera. Kircher (1601-1680) jest bardzo ważną postacią, jeśli bierze się pod uwagę źródło koncepcji Gurdżijewa. Był typowym człowiekiem renesansu, pierwowzorem uczonego jezuity swoich czasów...
W Arithmologii zamieszczony został rysunek zwany Enneagramem, składający się z trzech trójkątów równobocznych (Webb, The Harmonious Circle, s. 505-507)."
Chociaż Webb nazywa rysunek Kirchera Enneagramem, warto zwrócić uwagę na fakt, że przedstawia on trzy trójkąty równoboczne, a nie, jak Enneagram Gurdżijewa - trójkąt równoboczny i sześciokąt. Pomimo tak znacznych rozbieżności w rysunku, Webb zbagatelizował tę różnicę.
I jakoś wielokrotnie tego typu rozbieżności były bagatelizowane albo olewane - skoro teoria opisująca pochodzenie Enneagramu od mniej lub bardziej mistycznych Sufich tak pięknie brzmiała. Na temat pochodzenia Enneagramu od Sufich oprócz Riso i Hudsona wypowiedział się także m.in. sam Ichazo:
Znam bardzo dobrze sufizm... znam też szejków sufickich. Nie jest [Enneagram] częścią ich struktury teoretycznej. Enneagon jest im obojętny.
Wywiad pochodzi z
The Enneagram Wars, LA Weekly, październik 1993, s. 15-21, cytat za "Enneagram a typy osobowości". Enneagonem nazywa Ichazo swoją koncepcję jakby ktoś nie kojarzył, którą my znamy pod nazwą Enneagram (po szczegółowe różnice między Enneagonami a Enneagramem - odsyłam do pierwszego podanego w tym poście linku, bądź do książki Riso i Hudsona, bądź na strony
arica.org, bądź napiszę o tym później jak nie zapomnę).
Podsumowując, z czego biorą się błędy. Symbol Enneagramu (i jego różne interpretacje, w tym taneczne) sięgają starożytności. Jednakże jest to jedynie symbol. Same 9 typów osobowości opisywał już Platon (Ichazo wśród źródeł swoich interpretacji wymienia wprost m.in. dialog "Państwo" Platona oraz "Ennead" Plotyna, w którym właśnie owe 9 typów było też opisanych).
Jednakże znany nam dzisiaj
system Enneagramu, tj. typologia charakterów vel osobowości, pochodzi z lat 60. XX wieku i jest dziełem Ichazo.
Tyle na teraz. Trzeba będzie kiedyś zebrać wszystko do kupy i spisać raz a dobrze historię Ennegramu. Szkoda, że czasu na to by poważnie się tym zająć nie mam za bardzo, stąd tutaj dosyć pobieżny i nie wyczerpujący tematu szkic. Mam nadzieję, że w miarę zrozumiały.
Pytania?